Zachorowalność na raka jajnika w Polsce na przestrzeni lat wykazuje nieznaczną tendencję wzrostową (2017 rok – 3775 zarejestrowanych przypadków, współczynnik surowy – 19,0; 2010 r. – 3587 – wsp. surowy -18,1 (liczba zachorowań na 100 tys. osób w populacji). Liczby te na świecie zależą od danego regionu. W Stanach Zjednoczonych Ameryki obserwuje się spadek zachorowań: 1985 r. (16,6 zachorowań na 100 tys.) – 2014 (11,8 na 100 tys.).
Należy przede wszystkim prowadzić działania edukacyjne. Choroba nowotworowa na wczesnym etapie rozwoju jest u większości chorych w 100% wyleczalna.
W grupie młodych również stwierdza się zachorowania na nowotwory jajnika, są to często inne podtypy histopatologiczne lub nowotwory uwarunkowane genetyczne. Należy uświadamiać młode kobiety, że powinny regularnie odwiedzać ginekologa, a w przypadku obciążeń rodzinnych (nowotwory piersi, jajnika, przewodu pokarmowego u najbliższych) – wizyty te powinny być częstsze, nawet 2 razy w roku. Objawy kliniczne w przypadku nowotworów jajnika występują późno, gdy proces nowotworowy jest zaawansowany, dlatego też bardzo ważne jest, by chodzić do lekarza regularnie, nie czekając na wystąpienie jakichkolwiek dolegliwości.
Nowotwory jajnika germinalne lub gonadalne (wywodzące się z komórek rozrodczych lub sznurów płciowych), ale również rak jajnika może pojawić się już u bardzo młodych kobiet czy nastolatek. W mojej praktyce – najmłodsza pacjentka z rakiem jajnika miała 16 lat. Nowotwory jajnika były zawsze rozpoznawane u młodych kobiet. Nie obserwuje się w tej grupie jakiegoś znacznego wzrostu zachorowań. Należy uświadamiać, edukować rodziców, matki, że zaburzenia miesiączkowania, powiększenie obwodu brzucha, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, częste oddawanie moczu – to objawy, które budzą duży niepokój i wymagają wizyty u ginekologa.
W przypadku wiedzy na temat rodzinnego występowania nowotworów mamy czy rodzice powinni być wyczuleni na jakiekolwiek symptomy, które wymieniłam powyżej. Jednakże z opracowań naukowych wiemy również, iż w przypadku rozpoznania raka jajnika uwarunkowanego genetycznie u 50% chorych wywiad rodzinny był ujemny, czyli chore nie miały wiedzy na temat jakichkolwiek zachorowań na nowotwory w rodzinie.
Ciąża nie wpływa na rokowanie. Wiemy, że zabiegi operacyjne w ciąży są bezpieczne w II i III trymestrze, również dane dotyczące stosowania chemioterapii w ciąży wykazują, że ten sposób leczenia jest bezpieczny. Paklitaxel i Karboplatyna – chemioterapeutyki stosowane w leczeniu raka jajnika mogą być podawane u ciężarnych kobiet.
W mojej Klinice również operowano kilka chorych z tak olbrzymim guzem. Natomiast tak duże guzy są to najczęściej zmiany łagodne lub o granicznej złośliwości. Najczęstszy podtyp raka jajnika – rak surowiczy – rozwija się bardzo szybko i szybko daje przerzuty. Chore najczęściej cierpią na wodobrzusze, mają wysięk opłucnowy, zmiany w jajnikach nie muszą wcale osiągać tak spektakularnych rozmiarów.
Problem polega na tym, że nadal nie mamy skutecznej profilaktyki raka jajnika. Rak szyjki macicy – to cytologia, rak piersi – mammografia, rak jelita grubego – kolonoskopia. Przeprowadzone na szeroką skalę badania populacyjne dotyczące ultrasonografii przezpochwowej w połączeniu z pomiarem stężenia we krwi markera CA – 125 nie wykazały spadku zachorowań na raka jajnika. Nie ma badań przesiewowych, które możemy zaproponować naszym pacjentkom. Dlatego (czekając na wyniki kolejnych badań naukowych dotyczących skutecznego skryningu raka jajnika) pozostaje nam zachęcanie pacjentek do częstych badań u ginekologa, gdzie podczas rutynowej wizyty możemy wykryć podejrzaną zmianę w jajniku i rozpocząć dalszą diagnostykę. W ten sposób udaje się pomóc przynajmniej części kobiet. W przypadku nosicielek mutacji w zakresie genów BRCA-1/2 zalecanym sposobem postępowania jest wykonanie profilaktycznego usunięcia jajników i jajowodów.
Rozmowa z doświadczonym lekarzem powinna być głównym źródłem informacji. Lekarz powinien polecić również odpowiednie strony w Internecie. Nie należy umniejszać roli Internetu we współczesnej medycynie. Wiele organizacji dostarcza poprzez strony internetowe wyczerpujących informacji, z którymi może zapoznać się nasz pacjent.
Powinien pamiętać o tym, by pośród skierowań na badania dodatkowe zalecić wizytę kontrolną u ginekologa. Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego potrafią nawet na rok wcześniej wyprzedzać rozpoznanie raka jajnika!
Na początku pandemii obserwowałam spadek liczby wizyt. Poradnie były zamknięte, do gabinetu pacjentki bały się zgłaszać. W chwili obecnej – kobiety zgłaszają się na wizyty zarówno do Poradni Przyklinicznej jak i do gabinetów.
Więcej informacji na stronie https://diagnostykajajnika.pl/.
