Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Placówki medyczne
W Polsce coraz więcej mówi się o bankowaniu komórek macierzystych. Kobiety, które są w ciąży, mogą zdecydować czy chcą, żeby w trakcie porodu zostały pobrane komórki macierzyste z krwi pępowinowej. To właśnie tam znajduje się ich najwięcej, a pozyskanie jest nieinwazyjne w porównaniu do innych dostępnych metod. Czym są komórki macierzyste? Do czego mogą być wykorzystywane? Jakie choroby się nimi leczy?
Komórki macierzyste to pierwotne niewyspecjalizowane komórki, które mogą się bardzo szybko namnażać i przekształcać w wyspecjalizowane np. mięśniowe, krwi lub szpiku. Bez nich nie mógłby powstać, a później również funkcjonować organizm człowieka, ale nie tylko. Występują również u zwierząt i roślin. To one stanowią początek wszystkich linii komórkowych oraz tworzą zarodek w początkowej fazie rozwoju.
Wyjątkowa dla komórek macierzystych jest zdolność do samoodnawiania, czyli tworzenia kopii samych siebie, a następnie przemieniania w wyspecjalizowane dojrzałe komórki. Organizm stale potrzebuje nowych komórek krwi, skóry czy mięśni oraz innych niemogących się powielać przez podział komórkowy. Istnienie i działanie komórek macierzystych jest niezbędne do życia.
Co ciekawe, nazywa się je inaczej – komórkami pnia, w analogii do drzewa – z pnia wyrastają gałęzie, a z komórek macierzystych tworzą się wszystkie komórki organizmu.
Komórki macierzyste znajdują się w szpiku kostnym, we krwi obwodowej, w sznurze pępowinowym i we krwi pępowinowej. To właśnie szpik był ich pierwszy znanym źródłem – stąd przeszczepy szpiku. Aktualnie jednym z coraz popularniejszych sposobów pozyskiwania komórek macierzystych jest pobieranie ich z krwi pępowinowej, ponieważ jest to jednocześnie metoda nieinwazyjna zarówno dla matki, jak i dla dziecka oraz pozwalająca uzyskać największą liczbę komórek.
Ludzka krew pępowinowa jest źródłem komórek multipotencjalnych, czyli różnicujących się w kilka typów komórek w ramach jednego listka zarodkowego – np. komórki mezodermy mogą dać początek komórkom szpiku, krwi albo mięśni. Oprócz tego wyróżnia się komórki:
Dodatkowo warto wspomnieć, że istnieje również możliwość pobrania podczas porodu i bankowania kawałka sznura pępowinowego, który zawiera tak zwane komórki mezenchymalne (inaczej komórki z galarety Whartona) łatwiej różnicujące się w np. nerwowe czy chrzęstne niż komórki z krwi pępowinowej. Wykorzystuje się je w eksperymentalnym leczeniu niektórych chorób np. stwardnienia zanikowego bocznego. Da się je przeszczepiać razem z komórkami krwi pępowinowej, jeśli tych jest zbyt mało oraz można je wykorzystać do leczenia różnych członków rodziny, ponieważ nie muszą być idealnie zgodne tkankowo tak jak krew.
Dlaczego w ogóle pobiera się komórki macierzyste? W związku z tym, że mogą się powielać, specjalizować i tym samym zastępować uszkodzone komórki, wykorzystywane są do leczenia różnych chorób. Mowa m.in. o ostrych i przewlekłych białaczkach, zespole mielodysplastycznym, niedokrwistości aplastycznej i Fanconiego, zespołach mieloproliferacyjnych (np. czerwienicy prawdziwej, mielofibrozie, agnogenicznej metaplazji szpikowej), zespołach rozrostowych układu chłonnego (chłoniaku nieziarniczym, ziarnicy złośliwej, białaczce prolimfocytowej), chorobach fagocytów, chorobach związanych z zaburzeniami lub brakiem funkcji enzymów (np. chorobie Krabbego, Gauchera, Niemanna-Picka, Wolmana, zespole Huntera, Moroquio, Hurlera), chorobach komórek plazmatycznych, nowotworach złośliwych (np. raku piersi, raku nerki, mięsaku Ewinga, neuroblastomie) czy dziedzicznych zaburzeniach układu odpornościowego. To tylko część schorzeń, do których leczenia można wykorzystać komórki macierzyste z krwi pępowinowej. Lista jest długa i wraz z rozwojem medycyny stale się powiększa.
Zgodnie z danymi podawanymi przez Polski Bank Komórek Macierzystych po raz pierwszy krwi pępowinowej z tego banku użyto w 2007 roku. Łącznie na świecie do tej pory wykonano ponad 40 000 przeszczepów komórek z krwi pępowinowej.
Warto na koniec dodać, że nie tylko komórki macierzyste z krwi pępowinowej mają zastosowanie w medycynie. Np. komórki macierzyste naskórka pobrane ze zdrowego fragmentu skóry mogą być wykorzystane do leczenia rozległych ran, zaś komórki z rąbka rogówki zdrowego oka do odbudowy nabłonka rogówki w chorym oku.
Alergia jest jednym z najczęściej występujących schorzeń na świecie – to choroba cywilizacyjna. Około 15 milionów ludzi w Polsce ma różnego typu alergie. Warto wykonać testy, żeby sprawdzić czy rzeczywiście jest się alergikiem.
Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba przewodu pokarmowego. Jej najczęstsze objawy to bóle brzucha i zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Z ustaleń badaczy wynika, że przyczyny zespołu jelita drażliwego mogą mieć podłoże genetyczne. Jak rozpoznać tę coraz częstszą chorobę i czy można jej w sposób efektywny przeciwdziałać?
