Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Szacuje się, że nawet 40% osób na świecie cierpi na astygmatyzm. To jedna z głównych wad wzroku, wynikająca z nieprawidłowej budowy elementów gałki ocznej załamujących światło, przede wszystkim rogówki. Astygmatyzm występuje u dzieci i dorosłych, może wymagać korekcji za pomocą okularów lub soczewek.
Zastanawiasz się jak sprawdzić, czy masz astygmatyzm? Jak objawia się ta wada wzroku i czy można ją wyleczyć? Wszystkiego dowiesz się z niniejszego artykułu.
Astygmatyzm (niezborność) to wada wzroku związana z nieprawidłowym załamywaniem światła w układzie optycznym oka. Promienie świetlne nie ogniskują się w jednym miejscu na siatkówce, wskutek czego powstający obraz jest nieostry i zniekształcony.
W przypadku astygmatyka, zarówno przy patrzeniu z bliska, jak i z daleka, widziane obrazy są niewyraźne i zniekształcone w różnych płaszczyznach, w zależności od ukształtowania rogówki. Astygmatycy mogą mieć problem z postrzeganiem linii prostych, kontrastu i przestrzeni. Zaburzenia widzenia nasilają się najczęściej w warunkach złego oświetlenia, np. w nocy czy podczas deszczu.
Choć astygmatyzm nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia, brak korekcji może wiązać się z dokuczliwymi konsekwencjami. Funkcjonowanie z nieleczoną wadą refrakcji jest uciążliwe i obniża jakość życia. Może przyczyniać się do pogorszenia wyników w nauce i pracy, chronicznych bólów głowy i zmęczenia wzroku. Uważa się też, że osoby z astygmatyzmem (ze względu na doświadczane trudności w wykonywaniu codziennych czynności) częściej doświadczają wysokich poziomów stresu, mogą czuć się mniej pewne siebie i mieć problemy w relacjach społecznych.
W zależności od zdolności załamywania światła w poszczególnych płaszczyznach rogówki, wyróżnia się różne rodzaje astygmatyzmu. Ten podział ma duże znaczenie w przypadku dobierania korekcji.
W astygmatyzmie niezłożonym mamy do czynienia z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością oka tylko w jednej płaszczyźnie (pionowej lub poziomej).
Ten typ wady oznacza, że wada refrakcji występuje zarówno w płaszczyźnie pionowej, jak i poziomej.
O astygmatyzmie mieszanym mówimy wówczas, gdy w jednej płaszczyźnie oka stwierdza się krótkowzroczność, a w drugiej nadwzroczność.
Astygmatyzm prosty oznacza, że załamanie światła w płaszczyźnie pionowej jest większe niż w poziomej.
W oczach z astygmatyzmem odwrotnym światło ulega silniejszemu załamaniu w płaszczyźnie poziomej.
Ten typ wady cechuje się różnym załamywaniem światła w różnych miejscach w obrębie tej samej płaszczyzny i jest charakterystyczny m.in. dla stożka rogówki.
Najczęstszą przyczyną astygmatyzmu jest nieprawidłowe ukształtowanie rogówki. Rogówka, będąca elementem przedniego odcinka oka, jest strukturą najmocniej załamującą światło. Szacuje się, że odpowiada za 2/3 mocy łamiącej oka. U osób zdrowych ma jednolitą krzywiznę, z równą mocą refrakcyjną na całej powierzchni oka, co pozwala na prawidłowe skupienie światła na siatkówce. W astygmatyzmie rogówka przypomina piłkę do rugby, a jej krzywizna jest różna dla różnych południków. Prowadzi to do skupiania światła w różnej odległości od siatkówki. Astygmatyzm rogówkowy najczęściej jest prosty.
Najczęstszą przyczyną astygmatyzmu są predyspozycje uwarunkowane genetycznie, znacznie rzadziej astygmatyzm ma tło pourazowe.
Za występowanie wady mogą odpowiadać także nieprawidłowości w obrębie soczewki – drugiego elementu łamiącego w układzie optycznym oka. Astygmatyzm może wynikać z przemieszczania się soczewki lub występowania różnych współczynników załamywania światła w różnych punktach soczewki.
Głównym objawem astygmatyzmu jest obniżona ostrość wzroku występująca zarówno przy patrzeniu z bliska, jak i z daleka. Typowe jest również występowanie zniekształceń obrazu, na przykład zakrzywianie linii prostych czy problem z oceną ich długości. Objawami towarzyszącymi są bóle głowy, a także zmęczenie i mrużenie oczu.
Astygmatyzm jest wadą dynamiczną – jego wielkość może ulegać zmianie wraz z upływem czasu. Po 40. roku życia wada układu optycznego oka ulega modyfikacji, która polega na stopniowym obniżaniu wartości astygmatyzmu w oczach z astygmatyzmem prostym i ich wzroście w przypadku astygmatyzmu odwrotnego. Ponadto, według statystyk częstość występowania astygmatyzmu rośnie z wiekiem.
W nocy ostrość widzenia u astygmatyków zazwyczaj ulega pogorszeniu. Wynika to z faktu, że w warunkach niskiego oświetlenia dochodzi do rozszerzenia źrenic i zwiększenia ilości światła wpadającego do oka. W efekcie dochodzi do nasilenia się problemów z widzeniem. W nocy kierowca z astygmatyzmem może widzieć otoczkę („halo”) lub gwiazdkowate odbłyski świetlne wokół reflektorów i świateł drogowych.
Astygmatyzm nie jest czynnikiem wykluczającym przy ubieganiu się o prawo jazdy. O ile jest prawidłowo korygowany, nie powinien zaburzać zdolności do prowadzenia samochodu. Należy jednak pamiętać o odbywaniu regularnych wizyt u okulisty i stosowaniu zaleconego przez niego leczenia (okularów lub soczewek o odpowiedniej mocy). W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy odstąpić od kierowania.
Diagnozę astygmatyzmu stawia się na podstawie badania okulistycznego. Obejmuje ono badanie w kierunku wad refrakcji. Do tego celu często wykorzystywany jest autorefraktometr. Jeśli wyniki podstawowych badań budzą podejrzenie astygmatyzmu, przeprowadzane są dokładniejsze pomiary.
Keratoskop Placido to tradycyjna metoda pozwalająca wykryć nieregularną krzywiznę rogówki. Przyrząd ma postać krążka z koncentrycznie ułożonymi białymi i czarnymi kołami. Zadaniem pacjenta jest patrzenie na środek keratoskopu. W tym czasie lekarz ocenia kształt odbić widocznych na rogówce.
Dokładniejszym badaniem, które opiera się jednak na tej samej zasadzie, jest wideokeratografia komputerowa. Pozwala ona określić dokładną topografię rogówki. Innym urządzeniem wykorzystywanym w diagnostyce astygmatyzmu jest oftalmometr Javala, który mierzy promień rogówki, niezborność oka i oś.
Prostym testem okulistycznym służącym do wykrywania astygmatyzmu jest test z liniami ułożonymi na kształt tarczy zegara. Należy usiąść w odległości ok. 1 metra od obrazka, zakryć jedno oko i określić, czy wszystkie linie są wyraźne, proste i mają jednakową grubość. Jeśli niektóre z nich są niewyraźne, może to wskazywać na astygmatyzm. Badanie należy powtórzyć dla drugiego oka. Nieprawidłowy wynik testu musi być skonsultowany z okulistą.
W leczeniu astygmatyzmu preferowane są metody nieinwazyjne. Terapia obejmuje przede wszystkim korekcję astygmatyzmu za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Rzadziej okuliści decydują się na wykonanie zabiegu operacyjnego. Ta opcja terapeutyczna jest przeznaczona przede wszystkim dla osób z dużą wadą.
Okulary na astygmatyzm są wyposażone w soczewki cylindryczne. Za miarę astygmatyzmu przyjmuje się różnicę refrakcji w przekrojach głównych. Soczewka cylindryczna w przeciwieństwie do soczewek sferycznych ma ognisko w postaci odcinka równoległego do osi cylindra, co pozwala skupić wiązkę światła w pojedynczym punkcie na siatkówce.
Astygmatyzm można korygować również soczewkami kontaktowymi. W przypadku tej wady wzroku zastosowanie znajdują soczewki toryczne. Dokonując zakupu soczewek na astygmatyzm, należy wziąć pod uwagę aż 3 parametry: moc, cylinder i oś.
Laserowa korekcja astygmatyzmu polega na modelowaniu kształtu rogówki za pomocą wiązki laserowej. Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym (w postaci kropli) i w zależności od wariantu ma nieco inny zakres:
Astygmatyzm to wada wzroku, którą można skutecznie korygować. Okulary i soczewki kontaktowe nie pozwalają wyleczyć astygmatyzmu.
Metodą korekcji o trwałych efektach jest laseroterapia. Przypadki nawrotów wady wzroku po leczeniu laserem lub niepełnej korekcji są rzadkie. Przede wszystkim, w przypadku astygmatyzmu, kluczowe wydaje się pozostawanie pod stałą opieką okulistyczną, kontrolowanie wielkości wady oraz ewentualne modyfikowanie parametrów soczewek lub podjęcie decyzji o zabiegu operacyjnym.
Brak odpowiedniej korekcji wzroku przy astygmatyzmie może wywierać negatywny wpływ na widzenie, w szczególności u dzieci. Wśród powikłań astygmatyzmu wymienia się przede wszystkim ambliopię.
Tę wadę inaczej określa się jako leniwe oko, gdyż jej podstawowym objawem jest osłabienie widzenia w jednym oku. Ambliopia wynika z braku synchronizacji między okiem a korą mózgową. Mózg nie jest w stanie całkowicie przetwarzać bodźców z jednego oka i w związku z tym z czasem zaczyna preferować bodźce z drugiego oka. Wada zazwyczaj rozwija się przed 5. rokiem życia i jeśli jest niewielka, może pozostać niewykryta. Osoby z ambliopią mają obniżoną ostrość widzenia w „leniwym” oku. Mogą mieć także trudności z widzeniem przestrzennym oraz niższą wrażliwość na ruch i kontrast.
W przypadku astygmatyzmu brak leczenia może prowadzić także do pogłębiania się istniejącej wady refrakcji (krótkowzroczności lub dalekowzroczności).
Astygmatyzm objawia się nieostrym i zniekształconym widzeniem z bliska i daleka. Najczęściej jego przyczyną jest nierówna powierzchnia rogówki. Specjalista stawia diagnozę na podstawie badania wzroku i pomiarów krzywizny rogówki. Astygmatyzm wymaga stosowania okularów z soczewkami cylindrycznymi, torycznych soczewek kontaktowych lub laserowej korekcji wzroku.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Żylaki to rozszerzone żyły o krętym przebiegu występujące zazwyczaj na kończynach dolnych. O tym, czy się pojawią, decydują przede wszystkim predyspozycje genetyczne, ale duże znaczenie ma także styl życia – chodzenie na obcasach, długotrwałe pozostawanie w pozycji stojącej albo siedzącej, palenie papierosów oraz przyjmowanie terapii hormonalnej. Jak leczy się żylaki? Czy można im zapobiec? Odpowiadamy!
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
