Infolinia 24/7: 58 775 95 99 / 801 033 200
Afazja prowadzi do trudności w komunikacji. Może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Wpływa na zdolność mówienia, rozumienia oraz tworzenia wypowiedzi. Jakie są przyczyny i objawy choroby? Jak wygląda leczenie tego zaburzenia? Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej.
Z tego artykułu dowiesz się:
Afazja jest zaburzeniem funkcji językowych, które powstaje w wyniku uszkodzenia struktur mózgowych. Prowadzi do problemów z mówieniem, rozumieniem mowy oraz pisaniem i czytaniem. Najczęstszą przyczyną afazji jest udar mózgu, jednak stan ten może być również wynikiem urazów głowy, guzów mózgu czy infekcji ośrodkowego układu nerwowego.
W zależności od miejsca i stopnia uszkodzenia, afazja przyjmuje różne formy – chory może nie rozumieć prostych poleceń, nie być w stanie wypowiadać słów lub mieć trudności z płynnym tworzeniem wypowiedzi. Przyczyny afazji i jej objawy pozwalają na wyszczególnienie różnych podtypów choroby.
Afazja u dzieci bywa diagnozowana rzadziej, niż u dorosłych. Często wynika to z trudności w rozpoznaniu nieprawidłowości na wczesnym etapie rozwoju mowy. W większości przypadków związana jest z opóźnionym rozwojem mowy (stan, który także może mieć różne przyczyny). Afazja dziecięca może być również spowodowana uszkodzeniami mózgu będącymi wynikiem urazów okołoporodowych, zapaleń struktur mózgowych lub innych schorzeń neurologicznych.
Afazja jest utratą zdolności językowych – dziecko, które rozwijało się prawidłowo, może nagle przestać mówić lub rozumieć mowę. U dzieci z afazją występują problemy z nabywaniem umiejętności językowych – efektem tego są znaczące trudności z nauką zdolności do komunikacji z otoczeniem.
Afazja u dorosłych najczęściej pojawia się w wyniku udaru mózgu lub innych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. W takim przypadku problem afazji wiąże się z nagłą utratą zdolności mowy. Objawy różnią się w zależności od obszaru mózgu, który został uszkodzony oraz od stopnia zaawansowania afazji.
Afazja może przybierać różne postaci, w zależności od lokalizacji uszkodzenia mózgu. Wyróżniamy afazję ruchową, czuciową, mieszaną, całkowitą, anomiczną oraz przewodzeniową.
Afazja ruchowa występuje, gdy uszkodzenie obejmuje płat czołowy, zwłaszcza ośrodek mowy – określany również ośrodkiem Broki, skąd pochodzi także inna nazwa afazji ruchowej – afazja Broki. Ten obszar odpowiada za generowanie mowy.
Pacjenci z tym rodzajem afazji mają trudności z mówieniem, choć często zachowana jest zdolność rozumienia mowy. Mowa chorego jest niewyraźna, „bełkocząca” z wypowiadaniem części słów połączonych z nieartykułowanymi dźwiękami lub zupełnie niezrozumiała.
W tym przypadku wyróżnia się także transkopową afazję ruchową, która od afazji ruchowej różni się zachowaną zdolnością powtarzania mowy.
Afazja czuciowa wynika z uszkodzenia płatu skroniowego, w którym znajduje się ośrodek Wernickego, odpowiedzialny za rozumienie mowy. Nazewnictwo jest podobne jak w przypadku afazji ruchowej. Afazję czuciową, zamiennie określa się afazją Wernickiego (od obszaru, który w głównym stopniu ulega uszkodzeniu).
W przypadku afazji czuciowej chory nie rozumie, co do niego mówimy, mimo że jego zdolność do płynnego wypowiadania słów pozostaje nienaruszona. Chory jest w stanie wyraźnie wymawiać słowa, ale jego wypowiedzi zawierają liczne błędy i są częściowo lub całkowicie pozbawione sensu.
Afazja czuciowa może również występować w postaci transkopowej, w której chory jest w stanie powtórzyć zasłyszane wypowiedzi, jednak bez ich zrozumienia.
Afazja mieszana to forma, która łączy objawy afazji ruchowej i czuciowej (uszkodzenia obecne są w płacie czołowym i skroniowym). W tym przypadku pacjent ma trudności zarówno z wypowiadaniem słów, jak i rozumieniem ich. Może to oznaczać, że chory zupełnie nie jest w stanie komunikować się werbalnie, a jego zdolność do porozumiewania się jest znacznie ograniczona.
Nieprawidłowości określane mianem „globalnych” lub „całkowitych” są najcięższą postacią afazji. Pacjent całkowicie traci zdolność mówienia, rozumienia mowy, a także pisania i czytania. Tak poważne zaburzenia są wynikiem rozległego uszkodzenia półkuli mózgu, najczęściej wskutek ciężkiego udaru.
W przypadku afazji całkowitej konieczna jest intensywna i długotrwała terapia, choć powrót do pełnej sprawności językowej rzadko jest możliwy.
Afazja anomiczna charakteryzuje się trudnościami w znajdowaniu odpowiednich wyrazów podczas mówienia. Chory wie, co chce powiedzieć, jednak nie potrafi dobrać i wypowiedzieć właściwego słowa, określenia lub całego zdania.
Chociaż zdolność rozumienia i gramatyczna poprawność wypowiedzi pozostają zachowane, to pacjent ma z problem płynnym i logicznym nadawaniem mowy.
Afazja przewodzeniowa wynika z uszkodzenia połączeń między ośrodkami Broca i Wernickego – czyli między płatem czołowym i skroniowym. Pacjent z tą postacią afazji ma zachowaną zdolność rozumienia mowy, a największą trudnością i problemem jest powtarzanie słów. Afazja przewodzeniowa może być również wynikiem uszkodzenia półkuli mózgu dominującej dla mowy.
Afazja pojawia się w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a dokładniej struktur odpowiedzialnych za umiejętności wypowiadania się. Najczęściej jest skutkiem udaru, który prowadzi do niedotlenienia części mózgu odpowiadających za mówienie i rozumienie. Uszkodzenie tych obszarów powoduje utratę (całkowitą lub częściową) zdolności komunikacji.
Przyczyny zaburzenia mowy mogą być różne, jednak najczęściej dotyczą nagłych uszkodzeń – urazów głowy (które obejmują struktury mózgowe) czy zmian nowotworowych. Afazja bywa także wynikiem infekcji mózgu lub procesów neurodegeneracyjnych, które powoli niszczą układ nerwowy i jego obszary odpowiedzialne za mowę. Chociaż afazja jest nabytym zaburzeniem, niektóre osoby mogą być bardziej podatne na jej rozwój – np. te, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka udarów lub cierpią na choroby układu krążenia.
Wystąpienie afazji wiąże się bezpośrednio z lokalizacją uszkodzenia mózgu, a także z jego rozległością. Warto wiedzieć, że problemy o tym podłożu można nabyć w każdym wieku, a ich intensywność jest indywidualna i zależy od organizmu.
Czy można uchronić się przed afazją, która jest następstwem innych zdarzeń? Nie zawsze, jednak zdrowy tryb życia czy kontrolowanie ciśnienia krwi mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia jej przyczyn.
Symptomy, jakie można zaobserwować u pacjenta z afazją, mogą być mocno zróżnicowane w zależności od indywidualnego przypadku — od typu i stopnia uszkodzenia mózgu.
Najczęściej obserwuje się m.in.:
Poszczególne objawy mogą występować w różnych kombinacjach, w zależności od postaci afazji. Na ich podstawie dokonuje się klasyfikacji zaburzenia mowy o typie afazji, a następnie planuje się kolejne kroki postępowania i strategię leczenia.
Leczenie afazji zależy od stopnia zaawansowania zaburzenia, jak również od tego, czy afazja ma charakter trwały, czy przejściowy. Proces leczenia wymaga współpracy wielu specjalistów (neurologów, logopedów oraz psychologów). Afazja może cofnąć się w wyniku odpowiedniej terapii, jednak nie zawsze jest to możliwe. Rokowania zależą od rodzaju uszkodzenia mózgu, wieku pacjenta oraz tempa wdrożenia pierwszych działań.
W przypadku podejrzenia zaburzeń w kierunku afazji istotna jest diagnoza neuropsychologiczna, która określa, jakie elementy mowy są nieprawidłowe oraz w jakim stopniu pacjent utracił swoje zdolności językowe. W tym celu wykorzystuje się testy oceniające zdolność mówienia, rozumienia mowy, pisania oraz czytania. Analiza zdrowia pacjenta obejmuje również analizę mowy spontanicznej, określenie stopnia płynności wypowiedzi oraz zdolności do powtarzania pojedynczych słów i pełnych zdań.
W procesie diagnozowania afazji wykorzystuje się także badania obrazowe (tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny), których wyniki pozwalają specjalistom dokładnie wskazać miejsce i rozległość uszkodzenia mózgu.
Podstawowym elementem leczenia afazji jest regularna i odpowiednio dobrana terapia logopedyczna. Jej celem jest poprawa zdolności językowych. W niektórych przypadkach afazja może cofnąć się samoistnie, szczególnie jeśli zaburzenie było wynikiem przemijającego ataku niedokrwiennego (TIA). W innych sytuacjach (kiedy na skutek uszkodzenia struktury układu mózgowego u pacjenta dochodzi do poważnych zmian) terapia jest długotrwała i wymaga regularnej pracy pacjenta, logopedy i specjalisty prowadzącego.
Pacjent z afazją ma szansę na częściowy lub pełny powrót do zdrowia, zależnie od rodzaju uszkodzenia oraz intensywności leczenia. Każda forma afazji bywa inna, jednak znaczącym czynnikiem rokowania jest szybkie wdrożenie dobranego postępowania oraz regularna terapia.
Afazja to poważne zaburzenie utrudniające codzienną komunikację i wpływające na jakość życia pacjentów. Przyczyny tego stanu są zróżnicowane – od udaru, przez choroby neurodegeneracyjne, aż po ciężkie urazy mózgu.
Niezależnie od rodzaju afazji, ważne jest szybkie rozpoznanie i odpowiednie leczenie. W procesie powrotu do zdrowia niezwykle istotna jest współpraca z doświadczonymi specjalistami. Profesjonalne wsparcie neurologów, logopedów i psychologów pozwala pacjentom odzyskać umiejętności językowe lub złagodzić objawy. Terapia logopedyczna oraz dokładna diagnoza neuropsychologiczna to nieodłączne elementy procesu leczenia. Im szybciej pacjent trafi pod opiekę specjalistów, tym większe są szanse na poprawę jego zdolności komunikacyjnych.
Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.
Siemię lniane od wieków znane jest jako naturalny środek wspomagający zdrowie i dobre samopoczucie. Współczesne badania potwierdzają jego korzystny wpływ na organizm, szczególnie w kontekście zdrowia układu pokarmowego. W artykule omawiamy, czym jest siemię lniane, jego wartości odżywcze oraz właściwości zdrowotne.
Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?
Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, która charakteryzuje się między innymi napadami silnego kaszlu. Choć chorobie można zapobiegać dzięki szczepieniom, w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego wzrostu zachorowalności, zwłaszcza wśród osób dorosłych. Wyjaśniamy. jak można zarazić się krztuścem i kto powinien poddać się szczepieniom ochronnym.
Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?
