Witamina B12 – działanie, właściwości, badanie poziomu witaminy B12

Powrót

Witamina B12 — choć nie zawsze zwraca się na nią wystarczającą uwagę, jej obecność w organizmie jest bardzo ważna dla niezachwianego przebiegu wielu procesów metabolicznych — szczególnie w kontekście zdrowia układu nerwowego oraz krwiotwórczego. Jak działa witamina B12, w jakich formach występuje, jakie ma właściwości i ile powinniśmy dostarczać jej każdego dnia? Sprawdź, jakie są objawy niedoboru kobalaminy i jak wygląda jej suplementacja.

Z tego artykułu dowiesz się:

Jak działa metylokobalamina?

Witamina B12 to dokładnie ten sam związek co kobalamina — oba pojęcia możemy stosować zamiennie. Z kolei metylokobalamina to jedna z aktywnych form witaminy B12 i to właśnie ona bierze udział w procesach biochemicznych organizmu. Jest koenzymem — oznacza to, że wspiera działanie innych enzymów. 

Metylokobalamina (witamina B12) bierze udział w przekształcaniu homocysteiny w metioninę. Metionina jest niezbędnym aminokwasem do syntezy białek, metylacji DNA, regulacji ekspresji genów oraz produkcji neuroprzekaźników.

Metylokobalamina jest ważna także dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Witamina bierze udział w produkcji mieliny — substancji otaczającej włókna nerwowe, która umożliwia szybkie i efektywne przekazywanie impulsów nerwowych. Uszkodzenie lub niedobór mieliny może prowadzić do rozwoju poważnych zaburzeń neurologicznych.

Witamina B12 – właściwości

Ponadto witamina B12 wyróżnia się kilkoma charakterystycznymi cechami i właściwościami. Jest jedyną witaminą, która w swojej budowie chemicznej zawiera kobalt (pierwiastek śladowy, jednak również niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu).

Jakie są właściwości witaminy B12? Jest rozpuszczalna w wodzie, ale w przeciwieństwie do innych witamin z grupy B, może być magazynowana w organizmie (głównie w wątrobie). Szacuje się, że przeciętna osoba dorosła posiada rezerwy kobalaminy, które wystarczą nawet na 5-10 lat.

Dzięki swojej strukturze chemicznej witamina B12 jest odporna na działanie ciepła. Wiąże się to z tym, że nie traci swoich właściwości podczas obróbki termicznej, a mimo to jej biodostępność (czyli zdolność do wchłaniania i wykorzystywania przez organizm) może być ograniczona przez różne czynniki.

e-recepta

Źródła witaminy B12

Witamina B12 występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Do najlepszych źródeł witaminy B12 należy: 

  • mięso — szczególnie podroby,
  • ryby — makrela sardynki, tuńczyk,
  • jaja (żółtko),
  • produkty mleczne — mleko, sery, jogurty, kefir, maślanka.

Kobalamina nie występuje w produktach roślinnych w naturalnej formie. Z tego powodu osoby wykluczające produkty odzwierzęce są szczególnie narażone brak witaminy B12 i powinny rozważyć suplementację lub spożywanie produktów wzbogaconych. Obecnie w sklepach z łatwością można nabyć żywność fortyfikowaną (np. różne rodzaje mleka roślinnego, tofu, płatki zbożowe czy nawet niektóre rodzaje pieczywa).

Jak wchłania się witamina B12?

Proces przyswajania witaminy B12 jest dość skomplikowany i przebiega w kilku etapach. W żołądku witamina B12 jest oddzielana od białek pokarmowych przez działanie kwasu żołądkowego i enzymów trawiennych. Następnie, kobalamina łączy się z białkiem zwanym czynnikiem wewnętrznym (IF, czynnikiem Castle’a), który jest produkowany przez komórki okładzinowe żołądka.

Tutaj warto na chwilę się zatrzymać, ponieważ może nasunąć się nam kolejna przyczyna ryzyka potencjalnego niedoboru tej witaminy. Nawet jeśli w naszej diecie będą występować źródła kobalaminy, to w przypadku zaburzeń związanych z układem pokarmowym możemy być narażeni na zbyt niski poziom witaminy B12 w organizmie — właśnie z uwagi na niewystarczające wchłanianie.

Kompleks B12-IF przemieszcza się do jelita cienkiego, gdzie jest wchłaniany przez komórki jelitowe — proces ten zachodzi w jelicie krętym (końcowy odcinek jelita cienkiego). Stamtąd witamina B12 trafia do krwiobiegu, a następnie jest transportowana do wątroby i innych narządów.

Wchłanianie witaminy B12 pozostaje zależne od wielu czynników, przez co może zostać zaburzone. Co może na to wpłynąć? Brak czynnika wewnętrznego (np. w chorobie Addisona-Biermera), operacje żołądka, przewlekłe zapalenie żołądka czy stosowanie leków hamujących produkcję kwasu żołądkowego. W niezidentyfikowanych przypadkach czasami doustna suplementacja witaminy B12 może okazać się nieskuteczna w kontekście uzupełniania niedoborów.

Nawet jeśli w naszej diecie będą występować źródła kobalaminy, to w przypadku zaburzeń związanych z układem pokarmowym możemy być narażeni na zbyt niski poziom witaminy B12 w organizmie — właśnie z uwagi na niewystarczające wchłanianie.

Funkcje witaminy B12 w organizmie

Witamina B12 jest niezbędna przede wszystkim do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i krwiotwórczego. Pomaga w produkcji czerwonych krwinek, które transportują tlen do wszystkich komórek ciała. Niedobór B12 może prowadzić do anemii megaloblastycznej, która charakteryzuje się obecnością dużych, niefunkcjonalnych czerwonych krwinek.

Kobalamina uczestniczy w metabolizmie homocysteiny. Jeśli w organizmie występuje zbyt mała ilość witaminy B12 w jej aktywnej formie (zmetylowanej kobalaminy — metylokobalaminy), to jedną z konsekwencji będzie zbyt wysokie stężenie homocysteiny — aminokwasu, którego nadmiar we krwi może prowadzić do chorób sercowo-naczyniowych. Poprzez wsparcie procesów metylacji, witamina B12 wpływa także na zdrowie układu nerwowego, wspomaga produkcję energii (metabolizm węglowodanów, tłuszczów i aminokwasów) oraz wspiera syntezę DNA.

Witamina B12 — suplementacja i dawkowanie

Biorąc pod uwagę omówione wyżej cechy i właściwości związane ze wchłanianiem kobalaminy, określa się grupy osób, którym jej suplementacja jest szczególnie zalecana. Należą do nich: 

  • osoby na diecie wegańskiej i wegetariańskiej;
  • osoby starsze;
  • kobiety ciężarne (kluczowa jest witamina B12 i kwas foliowy);
  • pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego, które mogą utrudniać wchłanianie tej witaminy;
  • pacjenci przyjmujący niektóre leki (np. inhibitory pompy protonowej — często stosowane w chorobie refluksowej, metforminę — wykorzystywaną w leczeniu cukrzycy).

Witamina B12 jako suplement dostępna jest różnych formach — tabletkach, kroplach, sprayach do nosa czy zastrzykach. W tej kwestii ważna jest także postać przyjmowanego preparatu — zaleca się suplementację aktywnej postaci — metylokobalaminy. 

Dawkowanie suplementów zależy od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta. W przypadku osób ze stwierdzonym niedoborem zaleca się zwykle większe dawki i przyjmowanie witaminy B12 w zastrzykach.  

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12

Zalecana dzienna ilość witaminy B12 w diecie dla dorosłych (niezależnie od płci) wynosi 2,4 µg dziennie. Kobiety w ciąży i karmiące piersią mają wyższe zapotrzebowanie — odpowiednio 2,6 µg i 2,8 µg na dobę.

Jak wygląda badanie witaminy B12 i kiedy je wykonać?

Badanie poziomu witaminy B12 we krwi jest prostym testem, który można wykonać w laboratorium. Do wykonania analizy potrzebna jest jedynie pobrana próbka krwi.

Witamina B12 – normy i interpretacja wyników

Normy stężenia kobalaminy we krwi mogą różnić się w zależności od laboratorium, jednak najczęściej mieszczą się w zakresie od 200 do 900 pg/ml. Wyniki poniżej 200 pg/ml mogą wskazywać na niedobór witaminy B12, a tym samym wskazywać na konieczność przeprowadzenia dalszej diagnostyki, znalezienie przyczyny i wprowadzenia ewentualnego leczenia.

Niedobór witaminy B12

Niedobór witaminy B12 może prowadzić do anemii megaloblastycznej, uszkodzenia układu nerwowego, a nawet zaburzeń psychicznych. Zanim jednak u pacjenta rozwiną się poważne schorzenia, obserwuje się pierwsze objawy, które mogą skłonić do wdrożenia odpowiedniego działania.

Objawy niedoboru witaminy B12

Objawy związane z niedoborem witaminy B12 to:

  • zmęczenie,
  • osłabienie,
  • zawroty głowy,
  • bladość skóry, 
  • duszności i problemy z oddychaniem,
  • zaburzenia pamięci,
  • drętwienie kończyn,
  • pieczenie lub mrowienie języka,
  • objawy ze strony układu pokarmowego (dyskomfort jelitowy, wzdęcia, biegunki),
  • zmiany w zachowaniu i nastroju,
  • zaburzenia neurologiczne,
  • niedokrwistość

Niedobór witaminy B12 u pacjentów z cukrzycą

Pacjenci z cukrzycą leczoną preparatami metforminy są szczególną grupą osób, które narażone są na zbyt niskie stężenie witaminy B12 w surowicy krwi. Choć według danych udostępnionych przez producentów leków nie jest to częste powikłanie, preparaty metforminy mogą na drodze kilku mechanizmów obniżać stężenie witaminy B12, zwłaszcza jeśli są stosowane długotrwale i w dużych dawkach.

Nadmiar witaminy B12

Podwyższone stężenie witaminy B12 w organizmie człowieka odnotowuje się stosunkowo rzadko. Nasze ciało ma zdolność do usuwania jej nadmiaru wraz z moczem. Niemniej jednak długotrwała suplementacja wysokimi dawkami kobalaminy bez potwierdzonych wskazań medycznych zdecydowanie nie jest zalecana. 

Witamina B12 – podsumowanie

Spożycie witaminy B12 w zalecanych ilościach jest niezbędne dla zachowania pełni zdrowia — odpowiednia podaż to warunek m.in. prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, krwiotwórczego i metabolizmu energetycznego.

Chociaż źródłem kobalaminy powinna być przede wszystkim zbilansowana dieta, to przyjmowanie suplementów diety z witaminą B12 jest zalecane zwłaszcza u osób z grupy ryzyka. Regularne badania pozwalają na wczesne wykrycie niedoboru i podjęcie odpowiednich interwencji. Przyjmowanie witaminy B12 w formie kropli, kapsułek czy zastrzyków może skutecznie zapobiegać niedoborom i związanym z nimi powikłaniom.

Konsultacja merytoryczna: lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED


Informacja:
Artykuły opublikowane na stronie POLMED Zdrowie, nie pełnią funkcji konsultacji medycznej ani nie wyrażają opinii specjalistów i lekarzy. Prezentowane treści stanowią ogólne wskazówki i nie mogą być traktowane jako wyznacznik przy podejmowaniu decyzji dotyczących modyfikacji diety lub terapii, nawyków lub określaniu zmiany dawkowania leków oraz innych substancji leczniczych. Przed podjęciem działań, które mogą wpłynąć na Twoje życie, zdrowie lub samopoczucie, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne konsekwencje, wynikające z wykorzystania porad i informacji zawartych na stronie, bez wcześniejszej konsultacji z profesjonalistą.


Dodano: 17/10/2024
Autor
POLMED Zdrowie
POLMED Zdrowie
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Badania
01/12/2022
Badania, Styl życia
Dni płodne i owulacja – jak rozpoznać kiedy występują?

Ustalanie, czy też raczej obliczanie dni płodnych sprawia, że kobieta może w sposób świadomy planować swoje macierzyństwo. Jak można obliczyć dzień owulacji oraz dni płodne? Istnieje kilka metod, np. kalkulator dni płodnych, test owulacyjny albo codzienne mierzenie temperatury ciała. Tym, co je od siebie odróżnia, jest przede wszystkim dokładność uzyskiwanych informacji.


kortyzol
29/06/2023
Badania
Kortyzol, czyli „hormon stresu”- jakie pełni funkcje? Jak obniżyć kortyzol?

O kortyzolu mówi się, że jest „hormonem stresu” i to właśnie z takim określeniem jest często kojarzony. Jednak biorąc pod uwagę, jak wiele ważnych funkcji spełnia, warto dowiedzieć się więcej na jego temat. Gdzie i jak powstaje, za co odpowiada i do czego prowadzi jego niedobór lub nadmiar w organizmie? Odpowiadamy na wszystkie ważne pytania, dotyczące tego hormonu.  


26/07/2022
Badania
Co oznacza kolor moczu? Jaki powinien być powodem do niepokoju?

Mocz u zdrowej osoby powinien mieć jasnożółty, słomkowy kolor. Czasami ta barwa może się zmieniać w zależności od spożytych pokarmów, przyjmowanych leków albo ilości wypitych płynów, a czasami ze względu na toczące się procesy chorobowe w organizmie. Jaki kolor moczu powinien być powodem do niepokoju? Kiedy należy udać się do lekarza?


Zapoznaj się z nasza ofertą:
Nowość! Kup online!
Pakiet badań
Zdrowe Włosy
Twoje włosy są w złej kondycji? Wypadają i łamią się? Może być to objawem poważnych chorób i zaburzeń hormonalnych. Znajdź przyczynę! Kup nasz pakiet badań laboratoryjnych dla kobiet i mężczyzn.

od 229 zł
Nowość! Kup online!
Badanie
Test na krztusiec
Zauważyłeś u siebie objawy krztuśca? Nie zwlekaj - wykonaj szybki test PCR w kierunku choroby w POLMED. Bez umawiania!

199 zł
Nowość! Kup online!
Pakiet badań
Witaminy i minerały
Zbadaj poziom ważnych składników odżywczych w organizmie - umów pakiet badań w kierunku niedoborów witamin i minerałów w POLMED.

od 229 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się