W ciepłe wiosenne i letnie dni praktycznie nie da się całkowicie unikać owadów. Komary, meszki, pszczoły, osy czy szerszenie atakują nas nie tylko na zewnątrz np. w trakcie spaceru, lecz często także w pomieszczeniach. Dodatkowo nawet wtedy, gdy na co dzień nie chodzimy po lesie, jesteśmy narażeni na kleszcze. Co zrobić, kiedy dojdzie do ukąszenia lub użądlenia? Czy można zapobiec ewentualnym negatywnym skutkom takiego zdarzenia?

Chyba nie ma osoby, która w okresie wiosennym i letnim przynajmniej raz nie została ukąszona lub użądlona. Nawet stosowanie specjalnych preparatów odstraszających owady nie daje stuprocentowej pewności, że unikniemy kontaktu z komarami czy meszkami. Dlaczego owady kąsają? Komary atakują nas, ponieważ krew jest dla nich źródłem białka niezbędnego do składania jaj. Pszczoły, osy i szerzenie żądlą wtedy, gdy czują się zagrożone – stąd mówi się, żeby ich nie odstraszać np. nie machać rękoma – albo wtedy, kiedy chcą się dostać do czegoś w pobliżu człowieka np. słodkiego napoju.

Co się dzieje po ukąszeniu?

Ukąszenie wiąże się z uszkodzeniem tkanek skóry i wprowadzeniem do krwioobiegu obcych białek, na które organizm reaguje odpowiedzią immunologiczną. W efekcie uwalniana jest histamina wywołująca typowe objawy, to znaczy zaczerwienienie skóry, opuchliznę, swędzenie oraz miejscowy stan zapalny. Symptomy nawet nieleczone ustępują zazwyczaj po kilku dniach.

Trzeba jednak pamiętać, że niektóre owady przenoszą choroby, np. kleszcze boreliozę, dlatego mimo wszystko nie należy bagatelizować ukąszenia. Bezpiecznie jest obserwować miejsce ugryzienia – gdy coś wydaje nam się niepokojące, warto skonsultować to z lekarzem. Jeżeli zaś chodzi o kleszcze, najlepiej nie usuwać ich samodzielnie, żeby nie oderwać wyłącznie odwłoku, bo może to tylko utrudnić dalsze postępowanie. Jednoczenie trzeba pamiętać, że czas ma tu duże znaczenie, dlatego po zauważeniu kleszcza wczepionego w skórę nie należy zwlekać z wizytą.

Jak postępować po ukąszeniu lub użądleniu owada?

A jak postępować po ukąszeniu innych owadów? W przypadku ukąszenia przez komara można zastosować specjalne maści łagodzące swędzenie. Podobnie należy zachować się wtedy, gdy zostanie się ugryzionym przez meszkę. Tu uwaga – o ile komary w naszym klimacie zazwyczaj są niegroźne, o tyle w krajach tropikalnych przenoszą pasożyty malarii i wirusy np. wirus Zachodniego Nilu wywołujące choroby potencjalnie niebezpieczne dla człowieka. Dlatego jeżeli planuje się egzotyczną wycieczkę, warto sprawdzić, na co należy się wcześniej zaszczepić albo co mieć ze sobą, żeby uniknąć zachorowania.

Dużo bardziej bolesne od ukąszenia komara jest użądlenie osy. Zazwyczaj silnym dolegliwościom bólowym w miejscu wkłucia towarzyszy również opuchlizna. Żeby zmniejszyć ból i obrzęk można przyłożyć zimny kompres lub okład z octu. Ocet neutralizuje działanie jadu osy i przyspiesza gojenie rany.

Stosunkowo często dochodzi również do użądlenia przez pszczoły. Warto pamiętać, że pszczoła zostawia w ciele człowieka swoje żądło, które trzeba jak najszybciej usunąć. Najlepiej podważyć je płaskim przedmiotem, żeby w ten sposób uniknąć naruszenia zbiorniczka z jadem i uwolnienia większej ilości toksyn. Głównymi objawami ukąszenia są zaczerwienienie i opuchlizna – ranę można przemyć środkiem odkażającym, a następnie zastosować zimny kompres.

Czy ukąszenia i użądlenia mogą być groźne?

Większość ukąszeń będzie niegroźna dla przeciętnego człowieka. Czasami jednak niektórzy są uczuleni na jad os lub pszczół i nie wiedzą o tym do momentu, do którego nie zostaną użądleni. Jest to o tyle niebezpieczne, że u osób uczulonych na jad może wystąpić wstrząs anafilaktyczny objawiający się m.in. zaburzeniami oddychania czy niekontrolowanymi skurczami mięśni będący bezpośrednim zagrożeniem życia. Jeżeli dojdzie do wstrząsu, trzeba jak najszybciej wezwać karetkę.

Groźne dla zdrowia są także kleszcze. Jak wspomniano wcześniej, część z nich przenosi krętki boreliozy wywołujące odkleszczowe zapalenie mózgu. Nawet po prawidłowym usunięciu kleszcza może się okazać, że w miejscu wbicia pojawi się tak zwany rumień wędrujący, ponieważ te pajęczaki zarażają praktycznie od razu w chwili wkłucia. Wówczas należy to skonsultować z lekarzem i wykonać testy na boreliozę.

W związku z tym, że kleszczowe zapalenie mózgu może wywoływać trwałe i poważne objawy neurologiczne, warto rozważyć wykonanie szczepień ochronnych na KZM, które niemal w 100% chronią przed zachorowaniem. Szczepienia przeznaczone są nie tylko dla osób dorosłych, lecz także dla dzieci powyżej 1. roku życia.