Ciepłe pory roku sprzyjają spacerom, ćwiczeniom i wszelkim innym formom zewnętrznej aktywności. Często jednak nie zdajemy sobie sprawy z tego, jakie zagrożenia za sobą niosą. Niestety, spacer na łące czy piknik w lesie może zakończyć się ukąszeniem kleszcza. W tym przypadku należy zachować szczególną ostrożność – po ukłuciu kleszcza może bowiem rozwinąć się w naszym organizmie groźna choroba, jaką jest borelioza. Poniżej przedstawiamy jej definicję, charakterystyczne objawy, sytuacje, w których może dojść do zakażenia oraz wszelkie niezbędne informacje, dotyczące jej diagnostyki oraz sposób zapobiegania.
Czym jest borelioza?
Ukąszenia kleszcza są bardzo niebezpieczne – prowadzić mogą bowiem do boreliozy. W 2018 roku w Polsce zanotowano ponad 20.000 jej przypadków. Widać zatem, że jest to bardzo często występująca choroba. . Taka sytuacja wynikać może z tego, że ukąszeniu kleszcza, które wywołuje boreliozę, nie towarzyszy żaden ból (oczywiście nie każde ukąszenie kleszcza skutkuje chorobą). Ze względu na brak dolegliwości bólowych, ciężko określić natomiast czy i kiedy konkretnie doszło do ukąszenia. Dzieje się tak, ponieważ kleszcze w swoich wydzielinach posiadają substancję znieczulającą, która ogranicza odczuwanie bólu. Samo zakażenie boreliozą następuje natomiast w czasie od 24 do 48 godzin od ukąszenia kleszcza. Zakażenie boreliozą możliwe jest również poprzez rozgniecenie kleszcza w zranionym miejscu na skórze i wtarcie jego wydzielin. Czym zatem jest borelioza i do czego może prowadzić?
Borelioza to wielonarządowa chorobą zakaźną, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi. Przenoszone są one właśnie przez kleszcze. Do samego zakażenia dochodzi natomiast poprzez bezpośredni kontakt pasożyta z krwią lub rozgniecenie go w zranionym miejscu na skórze i wtarcie jego wydzielin. Inne choroby odkleszczowe to m.in.: kleszczowe zapalenie mózgu oraz anaplazmoza granulocytarna. Co ciekawe, nie wszystkie kleszcze powodować mogą groźne dla ludzi i zwierząt schorzenia – zakażenia wywołują jedynie zainfekowane osobniki. Nie sposób jednak gołym okiem ocenić, który kleszcz jest zdrowy, a który nie. Z tego względu, w przypadku każdorazowego ukąszenia kleszcza pamiętać powinniśmy o tym, że zachodzi podejrzenie zakażenia, mogącego prowadzić m.in. do boreliozy.
Warto pamiętać o tym, że nieleczona borelioza to bardzo groźna choroba, która doprowadzić może nawet do zapalenia opon mózgowych. Badania w kierunku boreliozy, dostępne w pakietach opieki medycznej POLMED, to kompleksowa ochrona zdrowia, która pozwoli Ci na wykrycie ewentualnego schorzenia we wczesnej fazie jego rozwoju. To z kolei umożliwi podjęcie skutecznego leczenia, dzięki któremu zyskasz szansę na długie, spokojne życie.
Objawy boreliozy
Podstawą do obaw, dotyczących zakażenia boreliozą, jest ugryzienie przez kleszcza. Jeśli do niego doszło, powinniśmy ze szczególną uwagą obserwować swoje ciało oraz samopoczucie. Szybka reakcja na niepokojące objawy może bowiem ułatwić diagnostykę boreliozy oraz dać nam szansę na efektywne leczenie. Jakie są zatem objawy kliniczne zakażenia boreliozą?
Rozpoznanie boreliozy to proces, przysparzający wiele trudności. Objawy choroby są bowiem niespecyficzne. Co więcej, każdy organizm może dawać w tej kwestii odmienne sygnały, świadczące o schorzeniu. W diagnostyce boreliozy pomocne mogą być reakcje skórne. Nie pojawiają się one jednak u wszystkich pacjentów. Najbardziej charakterystycznym objawem, świadczącym o boreliozie jest rumień wędrujący. Wystąpić może od 3 do 30 dni od zakażenia. Rumień wędrujący to zmiana skórna w postaci czerwonego lub czerwono-sinego okręgu. Należy pamiętać o tym, że może piojawić się w innym miejscu na skórze niż to, w którym doszło do ukąszenia przez kleszcza. Z reguły znika po upływie 3/4 tygodni, jednak może utrzymać się na skórze nawet do 14 miesięcy od momentu wystąpienia. Oprócz tego, pojawić się może przewlekłe zanikowe zapalenie skóry.
Poza dolegliwościami skórnymi, wczesne stadium choroby dawać może również objawy, które często mylone są ze zwykłą grypą. Charakterystyczne dla boreliozy są bowiem: gorączka, bóle głowy, bóle mięśni, bóle stawów oraz ogólne osłabienie.
Ponadto, borelioza może wywoływać również objawy ze strony układu nerwowego. W przeciwieństwie do zmian skórnych, symptomy neurologiczne pojawić mogą się nawet po upływie 3 miesięcy od zakażenia. Borelioza spowodować może m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, porażenie nerwów czaszkowych lub zapalenie nerwów obwodowych.
Zapalenie opon mózgowych występuje wtedy, gdy do płynu mózgowo-rdzeniowego dostają się wirusy lub bakterie, w tym przypadku – krętki Borrelia. U osób zdrowych płyn mózgowo rdzeniowy jest bowiem jałowy. Jak rozpoznać zapalenie opon mózgowych? Symptomatyczne są w tym przypadku m.in.: ból głowy, sztywność i ból karku, nudności, wymioty, wysoka gorączka, drgawki, senność.
Porażenie nerwów czaszkowych to przypadłość, która wpływa na zaburzenia w przekazie informacji z narządów zmysłów. Skutkować może m.in. utratą węchu lub ograniczeniem widzenia.
Zapalenie nerwów obwodowych to jedno z najrzadszych schorzeń układu nerwowego. Spowodowane może być bakteriami, wirusami lub zaburzeniami układu odpornościowego. Objawia się m.in. niedowładami kończyn oraz zaburzeniami czucia.
Co więcej, borelioza wywoływać może także dolegliwości kardiologiczne. Należą do nich m.in.: zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wsierdzia oraz zaburzeń przewodnictwa serca.
Borelioza – gdzie można się nią zarazić?
Borelioza to choroba, która rozwija się w ludzkim organizmie po ugryzieniu kleszcza, zainfekowanego krętkami z rodzaju Borrelia. Gdzie najczęściej występują kleszcze? Wbrew powszechnemu przekonaniu, organizmy te spotkać można nie tylko na wsi, lecz także w dużych miastach. Co więcej, są one niezwykle odporne na trudne i niesprzyjające warunki, takie jak duże różnice temperatur. Za środowisko życia obierają sobie natomiast miejsca, w których występują ich naturalni żywiciele. Należą do nich m.in. niewielkie gryzonie, takie jak jeże oraz małe ptaki drozdowate. Ponadto, kleszcze żywią się również krwią dzików i lisów. Do ugryzienia i potencjalnego zarażenia krętkami z rodzaju Borrelia dojść może zatem w przestrzeniach, takich jak lasy, łąki, wilgotne zadrzewienia. Poza tym, kleszcze występują również w przydomowych ogrodach, nieuregulowanych korytach rzek, zaniedbanych torowiskach kolejowych oraz miejskich pasach zieleni. Warto wiedzieć o tym, że na terenie Polski, najwięcej tego rodzaju pajęczaków występuje m.in. na Podlasiu, Lubelszczyźnie, oraz w Małopolsce – ryzyko zakażenia będzie w tych rejonach zwiększone. Nie oznacza to jednak, że w pozostałych rejonach kraju nie natkniemy się na kleszcze!
Badania w kierunku boreliozy
Obawiasz się, że doszło u Ciebie do zakażenia krętkami z rodzaju Borrelia? Pakiet badań, dostępny w POLMED pomoże w pewnym rozpoznaniu boreliozy. Oferowane przez nas badania pozwolą sprawdzić obecność przeciwciał. Metodą diagnostyczną, jaką stosujemy w POLMED, jest badanie przeciwciał IgG oraz badanie przeciwciał IgM dla antygenów Borrelia burgdoferi w surowicy krwi. Umożliwią one wykluczenie lub potwierdzenie zakażenia. Przeciwciała IgM, a następnie przeciwciała IgG wytwarzane są bowiem jako naturalna odpowiedź immunologiczna organizmu, gdy doszło do zakażenia boreliozą.
Diagnostyka boreliozy – jak interpretować wynik dodatni badania?
Badanie przeciwciał IgM oraz IgG wykonywane jest z krwi. W związku z tym, na badanie w kierunku boreliozy przyjść należy na czczo. Pomiędzy ostatnim posiłkiem, a pobieraniem krwi upłynąć powinno od 8 do 12 godzin – wówczas wynik badania będzie wiarygodny.
W pierwszej kolejności wykonywać powinno się badanie na przeciwciała IgM. Wskaźnik ten oznacza immunoglobuliny typu M, produkowane przez nasz układ odpornościowy. Odbiegające od normy stężenie, wskazywać może na różnorodne choroby – w tym m.in. boreliozę. Norma przeciwciał IgM dla osoby dorosłej to 0,4-2,3 g/l. Zbyt wysoki poziom sygnalizuje początkowe stadium boreliozy lub różyczki, poważne stany zapalne, choroby wątroby, choroby pasożytnicze lub makroglobulinemię Waldenstorma. Niepokojące jest w tym przypadku również za niskie stężenie IgM. Wiązać może się bowiem z zespołem utraty białek, splenektomią lub nowotworem układu chłonnego.
IgG to immunoglobuliny, które produkowane są przez organizm w późniejszych fazach choroby. Prawidłowe stężenie przeciwciał IgG dla osoby dorosłej to 8-16 mg/ml. Przekroczenie poziomu, a więc wynik dodatni badania wskazywać może m.in. boreliozę. Nie jest to jednak jedyna możliwa choroba. Podwyższone IgG wskazywać może również na przewlekłe zakażenia czy choroby autoimmunologiczne.
W jakiej sytuacji i po jakim czasie od ukąszenia kleszcza zrobić badanie na boreliozę?
Badanie na boreliozę wykonać powinniśmy przede wszystkim wtedy, gdy zaobserwujemy niepokojące objawy, pojawiające się po ukąszeniu kleszcza. Zdarzenie to skutkować może bowiem wystąpieniem powikłań w postaci choroby, jaką jest borelioza. Warto pamiętać o tym, że ugryzienie kleszcza nie daje żadnych dolegliwości bólowych. W związku z tym, dobrym rozwiązaniem będzie dokładna obserwacja skóry po powrocie z miejsc, takich jak las czy park. Co więcej, w przypadku, gdy po wizycie w miejscach, będących naturalnym środowiskiem kleszczy, nasze samopoczucie znacznie się pogarsza, wówczas również należy wykonać badania na boreliozę. Możliwe, że zwyczajnie przegapiliśmy miejsce ukąszenia. Kiedy można zrobić badanie?
Badania krwi w kierunku boreliozy wykonać można ok. 4 tygodnie po ugryzieniu przez kleszcza. Wcześniej zbadana krew może dać niewiarygodny wynik. Dzieje się tak, ponieważ ludzki organizm potrzebuje ok. miesiąca na wyprodukowanie przeciwciał, niezbędnych do walki z krętkami z rodzaju Borrelia.
Jak zapobiec ukąszeniu kleszcza i boreliozie?
Aby nie dopuścić do zakażenia boreliozą, należy stosować się do kilku praktycznych wskazówek. Przede wszystkim, podstawą zapobiegania boreliozie jest ochrona ciała przed kleszczami. W związku z tym, podczas przebywania w rejonach ich występowania, powinniśmy dbać o odpowiedni ubiór. W lesie lub na łące warto nosić długie spodnie ze ściągaczami oraz długie skarpetki – istotne jest bowiem to, aby skóra była w pełni zasłonięta. Na odsłonięte części ciała można stosować natomiast repelenty, a więc środki, które mają za zadanie odstraszanie kleszczy. Dodatkowo, po powrocie z lasu czy parku zalecana jest dokładna ocena ciała pod kątem ewentualnego ukąszenia. Jeśli dojdzie do ugryzienia, należy jak najszybciej pozbyć się kleszcza, a także regularnie obserwować samopoczucie oraz skórę na całym ciele – rumienmoże pojaiwć się w innym miejscu niż miejsce ukąszenia. . W razie niepokojących objawów lub wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem, który podejmie kroki, odpowiednie przy podejrzeniu boreliozy.
Pobierz
