Torbiel (cysta) jajnika to jedna z najczęściej występujących patologii ginekologicznych. Może pojawić się u kobiet w każdym wieku. Zazwyczaj stanowi skutek zaburzeń hormonalnych. Oprócz tego, powstać może np. w przebiegu endometriozy. Najczęściej tego rodzaju zmiany mają charakter łagodny, jednak zawsze wymagają obserwacji. W poniższym artykule przedstawimy m.in. rodzaje torbieli, ich pozostałe przyczyny, objawy oraz możliwe sposoby leczenia.
Torbiel jajnika – co to takiego?
Torbiele jajnika to patologiczne zmiany, które w większości przypadków nie są groźne dla zdrowia pacjentek Niekiedy zdarza się jednak, że powodem powstania torbieli są poważne choroby, takie jak np. endometrioza, rak jajnika czy zespół policystycznych jajników.
Torbiele możemy podzielić na:
Wymienione wyżej rodzaje torbieli różnią się od siebie pochodzeniem i sposobem powstawania. Co więcej, w zależności od tego z jaki rodzaj torbieli wystąpił u danej pacjentki, wdrażane jest odpowiednie leczenie lub wyłącznie obserwacja zmiany.
Torbiele jajnika – rodzaje
Najczęściej występujące torbiele jajnika to:
Torbiel jajnika – jakie daje objawy?
Do najczęściej występujących objawów, które towarzyszą torbieli jajnika, zalicza się: zaburzenia miesiączkowania, ból podbrzusza, dolegliwości bólowe, które są zlokalizowane po stronie zajętego przez chorobotwórczą zmianę przydatku. Czasami mają stałe natężenie, a innym razem potęgują się podczas owulacji, menstruacji albo bezpośrednio po stosunku płciowym.
Ponadto, wiele pacjentek zauważa, że ich cykl menstruacyjny stopniowo wydłuża się lub skraca. Często zmienia się również obfitość krwawienia. Kolejna oznaka, która może wskazywać na obecność torbieli, to plamienia pomiędzy miesiączkami.
Znaczące powiększenie zmiany może zaburzać codzienną pracę i funkcjonowanie innych narządów. Wówczas torbiel jajnika może się objawić np.. poprzez ból pleców. Jej częste symptomy to również uczucie pełności i powiększenie obwodu brzucha.
Kiedy torbiel pęknie, towarzyszy temu silny i nagły ból brzucha. Zazwyczaj razem z nim pojawiają się także wymioty oraz nudności.
W przypadku złośliwej zmiany na jajniku, pacjentki zwykle szybko tracą na wadze, pomimo tego, że ich dotychczasowy styl życia nie uległ zmianie. Pojawia się także przewlekłe zmęczenie, które znacząco utrudnia normalne funkcjonowanie.
Przyczyny powstawania torbieli jajnika
Przyczyny powstawania torbieli są zróżnicowane. Najczęściej prowadzą do nich:
Oprócz tego, w grupie ryzyka znajdują się kobiety, które przez dłuższy czas paliły papierosy oraz te, które zmagają się z otyłością.
Jak wygląda diagnostyka w przypadku torbieli jajnika?
Z uwagi na to, że torbiel jajnika często dość długo nie daje żadnych objawów, do jej wykrycia często dochodzi przypadkowo – np. podczas zleconego z innych wskazań badania USG. Wówczas zdarza się, że po obejrzeniu wyniku, lekarz zaleca pogłębioną diagnostykę. Opiera się ona przede wszystkim o badanie hormonów przysadkowych (hormon folikulotropowy i hormon luteinizujący) oraz płciowych (progesteron, estrogen), które wpływają na działanie jajników. Przy zespole policystycznych jajników, wskazany jest także pomiar stężenia androgenów.
Zmiany o charakterze nowotworowym można stwierdzić m.in. na podstawie pomiaru stężenia markera raka jajnika (CA 125). Jego podwyższone stężenie nie zawsze jest spowodowane nowotworem – może wskazywać również na niegroźne stany zapalne albo endometriozę.
Leczenie torbieli jajnika
W przypadku większości torbieli czynnościowych, nie stosuje się żadnej terapii. Ten sposób postępowania wynika z tego, że zazwyczaj, już po kilku cyklach, tego rodzaju zmiany w sposób samoistny zanikają. Wówczas zalecane są jednak regularne kontrole u lekarza ginekologa. Dzięki nim, torbiel jajnika jest pod stałą kontrolą.
W sytuacji, gdy torbiel powiększa się i nie ma szans na to, że wchłonie się w sposób samoistny, rekomendowane jest wdrożenie leczenia hormonalnego. Przeważnie odbywa się to z zastosowaniem środków antykoncepcyjnych. Ich główne zadanie to przywrócenie równowagi hormonalnej w kobiecym organizmie. Taki sam schemat postępowania obowiązuje także wtedy, gdy pacjentka uskarża się na silne bóle (np. brzucha albo pleców).
Kiedy leczenie hormonalne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, należy rozważyć leczenie operacyjne – zazwyczaj odbywa się to przy zastosowaniu metody laparoskopowej.
W podobny sposób postępuje się z torbielami czekoladowymi, które są częste przy endometriozie.
Interwencja chirurgiczna konieczna jest także w przypadku torbieli, które mogą być nowotworami złośliwymi. W takich sytuacjach operacja zwykle jest przeprowadzana metodą otwartą. Dzięki temu, w trakcie zabiegu lekarz może dokładnie obejrzeć okoliczne tkanki i wykryć ewentualne zmiany. Niekiedy konieczne jest także usunięcie nie tylko samej torbieli, ale i jajnika lub okolicznych tkanek. Wycięte zmiany przekazywane są do badania histopatologicznego, które to pozwoli określić z jakim nowotworem mamy do czynienia i jaki jest stopien jego zaawansowania. Takie informacje są niezbędne do wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Niekiedy interwencja chirurgiczna w przypadku torbieli jajników okazuje się być konieczna, aby przeciwdziałać różnego rodzaju powikłaniom, do których należy m.in. możliwość ich pęknięcia czy też skrętu jajnika. Powikłania takie stanowią bezpośrednie zagrożenie nie tylko dla zdrowia, lecz także życia pacjentki.
Ponadto, wśród wskazan do usunięcia samego guza przydatków (jajnika) lub przydatków w całości możemy wymienić:
Podsumowując, sposób leczenia torbieli jajników to wypadkowa rodzaju zmiany i stopnia jej zaawansowania.
Konsultacja merytoryczna lek. Ireneusz Markowski
Dyrektor Medyczny POLMED
Bibliografia:
Pod koniec XIX wieku, austriacki lekarz Theodor Escherich, odkrył bakterię, którą podejrzewał o wywoływanie biegunek i wymiotów.
