Składniki naszej codziennej diety regulujemy poprzez odpowiedni dobór pokarmów. Stwarzamy w ten sposób środowisko do rozwoju mikroflory jelitowej, w skład której wchodzą między innymi bakterie i drożdżopodobne grzyby. Podobna równowaga panuje na powierzchni skóry i tak samo poprzez nasze działania możemy wpływać na jej funkcje. Od stosowania zbyt intensywnie środków do higieny czy chlorowanej wody, które mogą wysuszać skórę, do błędów w odżywianiu i braków witamin oraz substancji odżywczych.
O tym jakie bakterie z gatunków Lactobacillus znajdują się w obrębie przewodu pokarmowego decyduje skład diety, jaka jest stosowana w obrębie danego regionu czy kraju. Wydaje się oczywiste, że różnorodność przyjmowanego pokarmu, jak i czynniki osobnicze promują określony gatunek tych dbających o stan naszej odporności i zdrowie bakterii kwasu mlekowego, Lactobacillus. Wpływ Lactobacillus na równowagę przewodu pokarmowego jest wielokierunkowy. Stanowi on konkurencję dla patogenów w jego obrębie, ale i również jest miejscem, z którego następuje dalsza kolonizacja śluzówek nabłonka pochwy [Strus i in. 2005]. Dlatego też stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego z 2011 roku rekomenduje doustne przyjmowanie probiotyków w zapobieganiu i leczeniu zapaleń pochwy [PTG 2011]. Utrzymanie równowagi mikroflory przewodu pokarmowego i pochwy odbywa się między innymi poprzez:
Możliwość istnienia ognisk Candida poza środowiskiem pochwy utrudnia leczenie i często stanowi czynniki nawracania infekcji. Najczęściej dochodzi do nawrotów z ognisk położonych najbliżej, czyli odbytu i okolic skóry krocza [Lopez-Martinez 2010]. Słaba odporność organizmu czy zniszczenie ochronnej bariery Lactobacillus przez nadmierne stosowanie antybiotyków, ułatwia rozwój drożdżakowego zapalenia pochwy. Stwierdzenie komórek grzybów w ilości 100 tyś. lub więcej w 1g kału świadczy o nadkażeniu grzybiczym jelit i jest wskazaniem do rozpoznania drożdżycy przewodu pokarmowego. Taki stan bardzo często towarzyszy nawracającym infekcjom grzybiczym pochwy [Bougnoux 2006].
Dodatkowym utrudnieniem leczenia drożdżycy narządów płciowych i układu pokarmowego jest fakt występowania jej w formie biofilmu na nabłonku przewodu pokarmowego czy pochwy [Kumamoto 2002, Tumbarello 2007, Uppuluri 2010]. Biofilm jest aktywną formą obrony organizmów przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, dlatego tak trudno jest stosować skuteczne leczenie farmakologiczne. Występowanie biofilmu Candida wskazuje na rozwój formy opornej na stosowane leki przeciwgrzybicze [Ramage i in 2002]. Silne łączenie się Candida z receptorami komórek nabłonkowych stanowi barierę dla czynnego usuwania infekcji. Możliwe czynniki wirulencji, poza przywieraniem do nabłonków to: produkcja nitkowatych form wzrostu i produkcja enzymów hydrolitycznych wywołujących uszkodzenia komórek gospodarza [Williams i Lewis 2010]. Jednym z elementów równoważących ten efekt jest tworzenie biofilmu przez szczepy Lactobacillus z gatunków acydofilnych. Codzienna dieta może stanowić doskonały warunek do promowania obecności bakterii Lactobacillus. Czynnikiem, który ułatwia namnażanie się tych bakterii jest dieta bogatoresztkowa, zawierająca błonnik obecny głównie w warzywach i owocach, ale również w produktach z mąki z pełnego przemiału. Szczep o wybitnych właściwościach adhezyjnych stanowi najlepszą ochronę przed nadmiernym rozwojem Candida albicans, który rozprzestrzeniony, powoduje objawy infekcji. Czynnikiem, który ma decydujący wpływ na rozwój i przetrwanie Candida jest poziom glukozy [Rodaki 2009, Askew 2009].
Nadmierne spożywanie produktów zawierających duże ilości cukru mogą również być przyczyną powodującą korzystne warunki dla rozwoju drożdżycy. Badania Yamaguchi [2006] na myszach pokazują, że kolonizacja przewodu pokarmowego przez Candida promuje uczulenia na antygeny pochodzące z żywności. Uszkodzenie komórek nabłonka jelit może umożliwiać wnikanie nowych antygenów do krwi i wyzwalać reakcję immunologiczną, jak i objawy stanu zapalnego z objawami bolesnych wzdęć czy nadmiernej, nieprawidłowej fermentacji. Objawy te są zależne od rozległości kolonizacji Candida narządów płciowych i przewodu pokarmowego, ale i od obecności antygenów w pożywieniu. Najwięcej takich antygenów zawiera żywność z dodatkami konserwującymi i w wysokim stopniu przetworzona. Obecnie najlepszym sposobem wydłużania stopnia przydatności warzyw i owoców do spożycia jest ich zamrażanie zaraz po zbiorach. Świeże produkty zawierają w ten sposób najwięcej witamin i mikroelementów, które mają największą wartość zaraz po rozmrożeniu i krótkim okresie podgrzewania. Natomiast inne dodatki konserwujące żywność (czas transportu, przechowywania) mogą działać jak silne antybiotyki, osłabiając fizjologiczną mikroflorę jelitową, jak i zawierać nowe czynniki uczulające [Hyldgaard 2012, Alvarez i Boye2012]. Stanowi to dodatkowy czynnik osłabiający odporność organizmu i ułatwiający rozwój mikroflory patologicznej, w tym drożdżycy. W ten sposób regulując odpowiednio składniki diety sami stajemy się odpowiedzialni za stan naszego zdrowia, jak i odporność na nawroty objawów infekcji.
Pomiędzy szczepami bakterii Lactobacillus dochodzi do współwystępowania i ścisłej zależności w tworzeniu biofilmu na nabłonkach jelit czy pochwy odpornego na działanie patogenów, choćby takich jak Candida. Drożdżyca narządów płciowych i przewodu pokarmowego w 80% spowodowanych jest Candidą. Taka koagregacja kilku szczepów pozwala pokonać niesprzyjające warunki i ułatwia kolonizację tych miejsc, co stwarza warunki do prawidłowego rozwoju komórek nabłonkowych i stanowi czynnik wzrostu odporności na infekcje [Lebeer 2007, Heczko 2007]. Jeśli na nabłonku jelit, a tym samym w odbycie bytują w przeważającej części pałeczki Lactobacillus, to jest to również miejsce ich namnażania i dalszej kolonizacji pochwy, gdzie biorą udział w ochronie nabłonka przed rozwojem infekcji [Macura i Witalis 2010].
Takie postępowanie promujące mikroflorę fizjologiczną w przewodzie pokarmowym, obejmujące takie nawyki żywieniowe, które zawierają dużo świeżych warzyw i owoców oraz błonnika, a eliminację cukru i innych dodatków konserwujących i ulepszających produkty żywieniowe, zwiększa odporność na infekcje. Autorzy pracy na podstawie piśmiennictwa oraz własnych doświadczeń proponują zwrócenie uwagi na rolę codziennej diety w zachowaniu zdrowia, jak i przeciwdziałaniu nawrotom infekcji czy wspomaganiu leczenia farmakologicznego.
Jednym ze sposobów promowania fizjologicznego składu mikroflory jelitowej i pochwy u kobiet z nawracającymi infekcjami grzybiczymi pochwy jest przyjmowanie bakterii probiotycznych. Ważne jest, aby poszczególne żywe szczepy pałeczek kwasu mlekowego były odpowiednie dla populacji występującej w danym regionie świata czy kraju.
Zaleca się schemat obejmujący 3-6 miesięcy suplementacji oraz dalsze 7 dni w każdym miesiącu.
POLMED ul. Wołoska 16
Piśmiennictwo:
