Co to jest zespół metaboliczny?

Powrót

We wszystkich obowiązujących definicjach zespołu metabolicznego podkreśla się rolę:

  • zaburzeń gospodarki lipidowej
  • zaburzeń gospodarki węglowodanowej
  • zaburzeń regulacji wartości ciśnienia tętniczego
  • nadmiaru wisceralnej tkanki tłuszczowej

Zespół metaboliczny kryteria spełniają:

  • zwiększony obwód talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn
  • zwiększenie stężenia triglicerydów >150 mg/dl i leczenie hipertriglicerydemii
  • zmniejszenie stężenia HDL<40 mg/dl u mężczyzn i <50 mg/dl u kobiet lub leczenie tego zaburzenia lipidowego
  • podwyższone ciśnienie tętnicze skurczowe >=130 mmHg lub rozkurczowe >=85 mmHg, bądź leczenie rozpoznawanego wcześniej nadciśnienia tętniczego
  • zwiększone stężenie glukozy w osoczu na czczo >=100 mg/dl lub farmakologiczne leczenie cukrzycy t.2

Epidemiologia

W polskiej populacji dorosłej częstość występowania zespołu metabolicznego wynosi 20% i zwiększa się z wiekiem. Częstość występowania zespołu metabolicznego w Polsce wynosi 5,7 mln osób.

Rozpoznanie zespołu metabolicznego powinno skłaniać do przeprowadzenia dodatkowych badań diagnostycznych pod kątem dokładnej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego oraz innych czynników ryzyka, w tym subklinicznych uszkodzeń narządowych związanych na przykład z współistniejącym i wcześniej nieleczonym nadciśnieniem tętniczym.

Patogeneza nie jest dokładnie wyjaśniona, a za czynniki sprawcze uważa się otyłość brzuszną i oporność na insulinę. Składowe zespołu metabolicznego są istotnym czynnikiem ryzyka miażdżycy. Występuje zaburzenie czynności śródbłonka i zmniejszenie wytwarzania tlenku azotu, prowadzące do zwężenia naczyń, nasilenia agregacji płytek krwi i adhezji monocytów i do zakrzepicy. Wykazano silny związek składowych zespołu metabolicznego ze wskaźnikami zapalenia , takimi jak białko C-reaktywne .

Nieleczony zespół metaboliczny prowadzi do wystąpienia jawnej cukrzycy t.2 i przedwczesnego rozwoju miażdżycy oraz ich powikłań.

Rola tkanki tłuszczowej w patogenezie zespołu metabolicznego. Otyłość trzewna jest jednym z najważniejszych elementów zespołu metabolicznego. Coraz częściej zwraca się uwagę, że w patofizjologii zespołu kluczową rolę odgrywa nie nadmiar tkanki tłuszczowej, ale jej dysfunkcja jako narządu wydzielania wewnętrznego. Adipocyty aktywnie produkują wiele cytokin i adipokin – specyficzne dla tkanki tłuszczowej. Wpływają one m.in. na insulinowrażliwość całego organizmu. Wśród nich wymienia się leptynę,TNF a, omentynę, wisfatynę, rezystynę. Wydaje się, że omentyna i rezystyna zwiększa insulinooporność, co wskazuje na rolę przewlekłego stanu zapalnego w patofizjologii zespołu metabolicznego. Zauważono , że tkanka tłuszczowa wisceralna jest znacznie bardziej aktywna niż tkanka podskórna, której główną rolą jest magazynowanie lipidów. Rola tkanki wisceralnej polega na buforowaniu ładunku triglicerydów. Gdy tkanka podskórna nie jest w stanie magazynować więcej energii, jej rolę przejmuje tkanka wisceralna. Prowadzi to do wzrostu stężenia triglicerydów , rozwoju dyslipidemii oraz postępującego otłuszczenia narządów.

Współwystępowanie nieprawidłowości stężeń frakcji lipoprotein, charakterystyczne dla zespołu metabolicznego oraz cukrzycy nosi nazwę dyslipidemii aterogennej. Charakteryzuje się ona:

  • wysokim stężeniem trójglicerydów >150 mg/dl
  • niskim stężeniem HDL <40 mg/dl mężczyźni, <50 mg/dl kobiety

Stężenie LDL u pacjentów z dyslipidemią aterogenną może być prawidłowe, zwiększa się jednak pula utlenowanych cząsteczek LDL, które sprzyjają progresji zmian miażdżycowych. Uważa się, że HDL zapewnia homeostazę gospodarki lipidowej, uczestniczy w regulacji metabolizmu glukozy, wykazuje działanie przeciwzapalne i antyproliferacyjne, pozytywnie wpływa na śródbłonek. Zarówno niskie stężenie HDL i wysokie trójglicerydów zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe.

Postępowanie diagnostyczne w zespole metabolicznym

Zespół metaboliczny – diagnostyka polega na poszukiwaniu składowych tego zespołu. Złotym standardem do oceny insulinowrażliwości jest badanie metodą klamry metabolicznej.

O nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej świadczy zwiększony obwód talii i wskaźnik talia-biodra. Jeśli chodzi o zespół metaboliczny badania obrazowe są dokładniejsze: TK < MR, DXA , ale rzadko wykonywane. Wskazaniem mogą być przypadki bez otyłości czy nadwagi, kiedy się podejrzewa, że jedynie nadmiar między jelitowej tkanki tłuszczowej odpowiada za insulinooporność.

Leczenie

Leczenie zespołu metabolicznego stanowi równocześnie profilaktykę cukrzycy t.2 i chorób sercowo-naczyniowych. Obejmuje:

  1. Zmianę stylu życia

Dietę ubogokaloryczną, redukcję masy ciała.

Zwiększenie aktywności fizycznej.

  1. Leczenie poszczególnych składowych zespołu metabolicznego

Nadciśnienia tętniczego.

Dyslipidemii.

Otyłości.

  1. Farmakologiczne zwiększenie wrażliwości na insulinę

a) Metformina

b) Akarboza

Leczenie niefarmakologiczne stanowi podstawy postępowania i jest najskuteczniejsze.


Dodano: 16/10/2018
Autor
lek. med. Andrzej Żmijewski
Najpopularniejsze artykuły w kategorii Choroby
15/02/2021
Choroby, Profilaktyka
Mroczki przed oczami – czym są i o czym świadczą?

Plamki, błyski, paproszki czy muszki pojawiające się przed oczami przeważnie są zupełnie niegroźne, ale czasami mogą świadczyć o poważnej chorobie. Jakie są przyczyny występowania zmian w polu widzenia i czy da się je wyleczyć? Kiedy warto te objawy skonsultować z lekarzem?


16/05/2022
Choroby, Profilaktyka
Krwotok z nosa – przyczyny, co może oznaczać? Jak zatamować krwawienie?

Krwotoki z nosa są powszechne – bez względu na wiek i płeć. Mogą być wynikiem urazu, lub stanu chorobowego. Jakie są inne przyczyny? Co zrobić w razie krwawienia? Kiedy krwotoki powinno się skonsultować z lekarzem?


31/05/2023
Choroby
Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Ciśnienie ​ oczne​, określane też jako ciśnienie wewnątrzgałkowe albo śródgałkowe, jest to ciśnienie wywierane przez płyn śródoczny na rogówkę i twardówkę.


Zapoznaj się z nasza ofertą
Nowość! Kup online!
badania
Pakiet intymny – diagnostyka chorób wenerycznych
Zadbaj o swoje zdrowie intymne

od 450 zł
badanie
Diagnostyka celiakii
Sprawdź czy cierpisz na nietolerancję glutenu.

od 210 zł
badanie
Diagnostyka chorób tarczycy
Choroby tarczycy mogą być przyczyną wielu dolegliwości.

od 52 zł
Więcej usług
Potrzebujesz pomocy?
Skontaktuj się z naszymi konsultantami.
Zapytaj o ofertę
Newsletter
Kup wizytę
Portal Pacjenta Portal Pracodawcy Platforma Medycyny Pracy Panel Agentów Ubezpieczeniowych Partner medyczny
Mam konto
Zaloguj się
Nie mam konta
Zarejestruj się